Κατάτμηση DNA σπέρματος

O κατακερματισμός του DNA των σπερματοζωαρίων αποτελεί μια νέα παράμετρο για την εκτίμηση της ανδρικής υπογονιμότητας. Το DNA μεταφέρει το γεννητικό υλικό του ανθρώπου και αποτελείται από δυο αλυσίδες τις έλικες του DNA.
Κατακερματισμός του DNA είναι το ρήγμα στη μια από τις δυο έλικες του DNA στα χρωμοσώματα του σπέρματος. Κατά συνέπεια αν αυτό συμβεί σε τμήμα όπου υπάρχει γονίδιο υπεύθυνο για την ανάπτυξη του εμβρύου και δεν επιδιορθωθεί οδηγούμαστε σε μη ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης.

 

Επιπτώσεις στην γονιμότητα
Ο κατακερματισμός του DNA προκαλεί:

  • ανεξήγητη υπογονιμότητα πέρα από το φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα
  • επαναλαμβανόμενες αποβολές
  • χαμηλό ποσοστό γονιμοποίησης
  • χαμηλή ποιότητα εμβρύου
  • αποτυχία εμφύτευσης εμβρύου

Ο μηχανισμός με τον οποίο προκαλείται κατακερματισμός του DNA περιλαμβάνει τα παρακάτω:

  • ελαττωματική συμπύκνωση σπερματοζωαρίων
  • αποτυχημένη απόπτωση
  • οξειδωτικό stress

 

Αιτίες κατάτμησης DNA

  • κάπνισμα
  • λοιμώξεις του γεννητικού συστήματος κυρίως εμπύρετες
  • κιρσοκήλη
  • έκθεση σε τοξικές και χημικές ουσίες και εντομοκτόνα
  • φάρμακα όπως κορτιζόνη και τα αντικαταθλιπτικά

 

Μέθοδοι προσδιορισμού της κατάτμησης του DNA
Υπάρχουν πολλές μέθοδοι ελέγχου του κατακερματισμού του DNA σπέρματος. Αυτές είναι η Halospem, η μέθοδος Tunel, η μέθοδος Comet και η μέθοδος SCSA (ανάλυση δομής χρωματίνης σπέρματος) με την βοήθεια κυτταρομετρητή ροής υψηλής ακρίβειας.

Ανεξάρτητα από την τεχνική προσδιορισμού όλες οι μέθοδοι προσπαθούν να υπολογίσουν το βαθμό του κατακερματισμού του DNA, ανεξάρτητα από την περιοχή του ……… που εντοπίζεται.

ΟΙ ΤΙΜΕΣ ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΜΣΟΥ ΤΟΥ DNA ΠΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΥΓΚΡΙΘΟΥΝ. ΕΠΙΣΗΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΥΓΚΡΙΘΟΥΝ ΤΙΜΕΣ ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ DNA ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ.

 

Ενδείξεις μέτρησης της κατάτμησης του DNA

  • ανεξήγητη υπογονιμότητα με φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα
  • κιρσοκήλη με φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα
  • ηλικία του συζύγου
  • επαναλαμβανόμενες αποβολές
  • περισσότερες από 3 αποτυχημένες εξωσωματικές
  • εξωσωματική με διακοπή εξέλιξης του εμβρύου

 

Κλινική σημασία
Έχουν καθιερωθεί οι ακόλουθες τέσσερις κατηγορίες για το δείκτη κατάτμησης DNA.

  • άριστη γονιμ. ικανότητα <15%
  • καλή γονιμ. ικανότητα 15-24%
  • ικανοποιητική γονιμ. ικανότητα 25-30%
  • φτωχή γονιμ. ικανότητα 30%

Ο κατακερατισμός του DNA των σπερματοζωαρίων και οι κλασσικοί παράμετροι του σπερμοδιαγράμματος μάλλον δεν συσχετίζονται. Για το λόγο αυτό συνιστάται να γίνεται έλεγχος κατακερματισμού του DNA σε άνδρες μς φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα και ανεξήγητη υπογονιμότητα.

Επίσης θα πρέπει να αναφέρουμε ότι άνδρες με κιρσοκήλη και φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο κατάτμησης DNA των σπερματοζωαρίων διότι η χειρουργική διόρθωση της κιρσοκήλης μπορεί να βελτιώσει ένα κακό δείκτη κατάτμησης του DNA.

Στα ζευγάρια με υψηλά επίπεδα κατακερματισμού του DNAτων σπερματοζωαρίων είναι προτιμότερο να εφαρμοσθεί εξωσωματικές γονιμοποίηση (IVF) ή μικρογονιμοποίηση ICSI παρά σπεματέγχυση IUI.

 

Συμπεράσματα
Ο κατακερματισμός του DNA των σπερματοζωαρίων αποτελεί μια σημαντική εξέταση η οποία σε συνδυασμό με το σπερμοδιάγραμμα, την κλινική εξέταση και τον ορμονικό έλεγχο συμπληρώνει την διαγνωστική προσέγγιση του υπογόνιμου άνδρα.

Οι ενδείξεις εφαρμογής της περιλαμβάνουν:

  1. Εδραίωση της διάγνωσης της αιτίας της υπογονιμότητας. Για παράδειγμα στην περίπτωση της κιρσοκήλης είναι χρήσιμη για τον προσδιορισμό της βαρύτητας της βλάβης επί φυσιολογικού σπερμοδιαγράμματος.
  2. Παρακολούθηση της θεραπείας. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΝΙΣΟΥΜΕ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΔΕΙΚΤΗ ΚΑΤΑΤΜΙΣΗΣ ΤΟΥ DNA ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΩΝ, αίροντας την αιτία που τον προκαλεί (π.χ. διακοπή καπνίσματος, διόρθωση κιρσοκήλης).
  3. Επιλογή της κατάλληλης μεθόδου υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Σε περιπτώσεις χαμηλού δείκτη κατάτμησης του DNA και σε συνδυασμό με το κατάλληλο σπερμοδιάγραμμα μπορεί να επιλεγεί λιγότερο παρεμβατική μέθοδος (IUI ή IVF)

Ο υπογόνιμος άνδρας μπορεί να βελτιώσει ένα κακό δείκτη κατάτμησης DNA με τα κατάλληλα μέτρα.

  • διόρθωση υποκείμενης αιτίας υψηλής κατάτμησης του DNA (π.χ. κιρσοκήλη)
  • διακοπή καπνίσματος
  • αντιμετώπιση λοιμώξεων γεννητικού συστήματος
  • αποφυγή φαρμάκων όπως κορτιζόνης, SSRI
  • υγιεινή διατροφή – απώλεια βάρους
  • λήψη βιταμίνης (συνένζυμο Q10, ……. και αντιοξειδωτικά)